Maglibang tamu careng mapilan a bugtuñgan a mepulut at anti mu rin quecatang ibatac ding isipan. Baual pu ing sirit!
Payung nang caca, e ya mababasa. (paquibat: bulung gandus)
Cabinutil yang pale, secupan ne ing bale. (paquibat: bumbilya)
Nung capilan que pete, quinaba ya pa bie. (paquibat: candila)
Nung e me pucpucan, e ya mañgan. (paquibat: pacu)
Adduang bolang sinulad, anggang banua miraras. (paquibat: mata)
Addua lang micaluguran, tagalan nong tagalan. (paquibat: bitis)
Oyan na! Oyan na! Caring bulag acaquit ya. (paquibat: añgin)
Apat a catauo, metung la cupia. (paquibat: bubung bale)
Lalacad ya alang guguyud, mamulai yang alang bitis. (paquibat: bangca)
Marayu ya pa ing sibat, macañgañga ne ing sugat. (paquibat: asbuc)
Yng Sala
Saturday, May 16, 2020
BUGTUÑGAN! E YA MABABASA
Saturday, April 18, 2020
CAPUSUÑGAN! E MELUGLUG
Ding mapilan a capusuñgan a mepulut careng palele-lele.
E Meluglug
Lalaqui: O, Jo! Malyari mo potang mamipi ca, pacaluglugan mu ing imalan!?
Babai: (Mimua ya) Ai, ba!? Casican mu naman lub magsalita! Pacaluglugan cu pin yan, e! Macatatlu cu pa pin luluglugan yan!
Lalaqui: Y ca naman, Jo! Paglaraman mu cu pa.
Babai: Ot asabi mu namang maglaram cu!?
Lalaqui: Macananu naman casi napun iñyang pauli cu, mirasnan cu rugung uran queng dalan . . . binula ya ing imalan cu anyang mebasa cu!
Yng Penibatan
Lito: Ima! Nu carin la pu menibatan deng tauo?
Ima: Menibatan tamu, anac, cang Eba ampong Adan, y la reng minunang leleñgan ning Apung Guinu. Y la reng pipulpulan tamu.
Lito: Baquit sabi nang Tatang cu, menibatan tamu canu careng matsin?
Ima: Balu mo, tong! Tinud ya mu rin naman y Tatang mu, e . . .
Lito: (Mañgamus yang buntuc) Macananu ya pung tinud, aliua ya ing sinabi yu? Y cayu ing mali?
Ima: Ai, ali tong! Tinud ya ing canacu, at tinud ya naman y Tatang mu . . . casi y tang pequibat na queca, caren yang partido na y ta!
Ding Bayung Casal
Misis: Darling, malapit ta nang maguing atlu quening bale.
Mister: Tuto, darling!? Apasaya mu cu queng balita mung y yan!
Misis: Wa, darling . . . queni ne tucnang y ma cu!
Yng Asaua
Mañyaman yang matutud ing babai ampong maninap . . . anyang bigla yang ginulisac, "Lagua mu! Auyan na ing mister co!"
Bigla yang mibañgun ing casiping nang lalaqui at saca ya linucsu quing auang . . . at saca na aganaca, "Alte! Yacung mister na, e!"
Yng Anac A Maculit
Anac: Saluana pung ubas!
Tindera: Ala caming ubas.
(tutuquing aldo...)
Anac: Saluana pung ubas!
Tindera: Ala caming ubas.
(tutuquing aldo pasibayu...)
Anac: Saluana pung ubas!
Tindera: Sinabi cu nang alang ubas, e! Patie meñgutang ca pa, istapler cu ne ing baluñgus mu!
(tutuquing aldo na naman pasibayu...)
Anac: Atin cayu pung stapler?
Tindera: Ala.
Anac: Saluana pung ubas!
Meracap Ya Y Misis
Macasaque yang taxi y mister iñyang bigla neng iquit y misis na a papalub ya quing hotel a atin yang cayabeng aliuang lalaqui.
Agad neng pequisabian mister ing taxi driver.
Mister: Brad, bisa cang agad manaquitan adduang libo?
Taxi Driver: (Excited) Wa, ba! Nanung daptan cu, boss?
Mister: Ume ca quetang hotel ayta, ilual me itang misis cu, ayne ing picture na.
Pañgapenandit, lumual ne canñyan ing taxi driver, atin yang cacaladcarang babayi, pemaluñgus ne at saca ne pemaldac, caibat pepalub ne quing taxi.
Mister: Ba, brad! Aliua naman ing misis cu ini, e!
Taxi Driver: Aliua pin yan, cacu ya yan, talnan me sagli boss, balican que itang queca.
Yng Sala
Wednesday, March 4, 2020
UTAC BASURA DA RING FILIPINU
Ugali da na reng Filipinu a cabud na la mu manugseng basura agguiang nu carin anti mo queng dalan o qñg sarili dang mula. Nung ati lu qñg bale ra, ala lang piyugsayan basura nune ing iyatia de mu qñg auang, anti mu rin caniti neng macasaque lang saquen. Yng masaquit na pa niti, maralas neng ati lu qñg lual, acaquit da ne ing trash can, e ra pa agguiung lumapit caniti bang iyugse de ing basura da.
Yñyang misan quetang quilub ning sural a maqui limang busbus a apartment, pepacutud ne ning maquibandi ing dicut a meñgacatas-catas na uli ning alang patnang uran. Yñyang melañgi na la reng meñgacutud a dicut, pinuruya cu at tinumpuc ban canita malinis namang acaquit agguiang macananu. Mebigla na cu mu iñyang gueua re rugung pitambacan basura ing pitumpucan a malañging dicut iñya silab cu na mu ban canita e la manugseng basura carin. Queng isip cu, e na la pin manugseng basura quetang pisilaban cung dicut, dapot mebigla na cu na naman uling lalu de pang gueuang pitambacan basura ing pisilaban dicut.
Anti ta la pala utac ding Filipinu, gauan deng piyugsayan basura ing acaquit dang pitumpucan a dicut at agguiang pang silab mu ne y ti. Yñya ing depat cu, leco queng agad ing pisilaban dicut at lininis que y ti, at saca cu meñiabit pasquil qñg dalig a macasulat ya ing "Baual Pu Ing Manugseng Basura Queni". Salamat naman at e na la rugu menugseng basura quilub na ning sural at merine la mu rin.
Susulung ya ing panaun cambe na ning cabiasnan dapot e ya mababating ing panugaling dunut da ring Filipinu.
Yng Sala
Thursday, November 21, 2019
MACATAYA YA ING BIE NING TALAPAGOBRA
Masaquit ing alang obra dapot masaquit mu rin ing ating obra nung talapagobra ca mu rugu qñg Filipinas uling anti mu ne mu ring teya ing bie mu. Quing Filipinas, masuelu na ca nung menicua cang obra a ualu ya mung oras ing gugugulan mu aldoldo uling agguiang macananu, atin ca pang panaun para careng aliuang bague a buri mung daptan qñg bie mu. Queracalan, tia siam a oras ing gugulan qñg patiñgapun careng miayaliuang obra anti mo careng bancu ampong call centers. Nung queng factory na ca man, e ya mu siam a oras ing dapat mung gugulan qñg patiñgapun uling atin ya pang cayabeng overtime, anti mu rin caniti careng magobra bilang security guard. Anti mu rin ing cabilian da ring magobra bilang sales lady careng shopping malls ampong service crews careng fastfood restaurants.
Qñg malaguang salita, alus capitna cang aldo a ati yu qñg pipagobran mu e ya pa cayabe caniti ing pamagviaji mu papunta qñg pipagobran ampong pauli qñg bale. Nanu pang mitagan para qñg sarili mu, careng aliuang bague a buri, qñg quecang tune taguimpan qñg bie, queng familia mu. Agguiang pang ing pecapaninasan mung obra ing icua mu, dapat ca pa mu ring micapanaun careng aliuang bague qñg bie mu e y tang macataya ne ñgan ing bie mu qñg obra.
Lalu yang masaquit nung e me man buri ing obrang icua mu at pibabatan mu ne mu quesa naman queng ala cang obra uling binang masaquit ing alang obra lalu na nung atin cang familia a dapat biayan.
E mu ing bie mu ing macataya nung talapagobra ca mu rugu qñg Filipinas, macataya ne mu rin pelalung ing caladdua mu uling e ca mu alus capitnang aldo a ati qñg obra at uli casing atne pang calati ing sueldu mu. Yng sueldu mu rugu qñg Filipinas, mayap me mung apamagguiung pamayad bale, pañialing canan, pamayad danum ampong corrienti. Macananu pa caya nung atin cang papagaral a anac, calunus cu na mu rugu carela.
Patie micasaquit na ca man, bitasang maguisan la reng salaping atipun mu nung atin man, macananu pa caya nung ala.
Teya de reng peñgari mu ing bie ra bang macapagaral ca lalu na qñg college a atnang cacamal, caibat na nita, ala mu rin pala. Manicua ca mang obra, macataya ne man in bie mu.
Yng Sala
Monday, November 26, 2018
DFA ROBINSONS STARMILLS
Cabilis na namang lalacad ning panaon! Limang banua na pin pala ing milabas iñyang tauli queng pepabayu ing canacung passport. Anti na pa mu rin ning sadia, addua la reng DFA (Department of Foreign Affairs) qñg Pampanga, ing DFA Robinsons Starmills a RCO (Regional Cosular Office) qñg lacanbalen ning Sam Fernandu ampo pa ing DFA Marquee Mall a SO (Satellite Offices) naman qñg lacanbalen ning Añgeles.
Quing malaguang salita, mine cu qñg Dau, Mabalacat City ban saqueng jeep a mamasadang pang Marquee Mall. Leco da ne ing terminal da qñg Caltex gasoline station at inalis da ne qñg Total gasoline station a ating bayung McDonald's restaurant, micanlapit la mu reti, binang malapit qñg Jumbo Jenra supermarket. Maranun cung mine qñg Marquee Mall, bandang alas ochu ning abac, e ya pa macabusni ing mall, at babaguiu pa mo. Uling masican ya ing baguiu, sera da la pa la ring DFA offices careng carinan a mituran qñg baguiu, qñg malaguang salita, mepagal cu mu. Migbalic cung pasibayu qñg Marquee Mall iñyang ala nang baguiu at macabusni na la reng DFA offices, oneng e na pala malyari ing magwalk-in nune cailañgan mu nang cumuang online appointment. Malyari mu ing walk-in careng senior citizen ampo ing cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, Person With Disability (PWD) ampo ing cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, solo parent ampo reng anac nang minor, mabuctut, ding anac a maqui edad a pitu pababa ampo ring cayang peñgari a cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, ampo pa reng Overseas Filipino Worker (OFW). Mesayang ñgan ing canacung panaun, pagal, ampong salapi uling menaliua ne pala ing calacaran quing pamañguang passport.
O se agad na cu mu rugung minuli at quinanua na cu mu ping online appointment cu qñg https://www.passport.gov.ph. Nung bisa cang pabayung passport qñg DFA Marquee Mall, masaquit pala ing cucuang appointment carin uling maracal la reng cucua carin. Anti mo, nung cumua cang online appointment ñgeni at qñg DFA Marquee Mall ya ing pilinan mu, alus ala nang macabuclat a slot quilub na ning alus a aduang bulan. Linaue cu la reng aliuang DFA offices anti mo queng DFA Robinsons Starmills, alus mecua na la mu naman deng appointment slots quilub na ning adduang bulan carin. Ñgeni, nung bisa cang agad macapagpabayung passport, cumua cang appointment qñg DFA Santiago City, Isabela; oneng atneng carayu y ti at e que man balung puntalan. Nung cumua cang online appointment qñg DFA Santiago City, pane yang macabuclat ing slot ning cadduang aldo.
Yng lijim pala queng pamañguang maranun a online appointment, subucan mung magonline neng ganingaldo, at susubucan mung magrefresh ban canita lunto la reng bayung mibusning slot. Ampo pang lumaue ca mu naman careng DFA offices a malapit queca. Anti caniti ing diptan cu, migonline cung ganingaldo at pane cu lang lalauen ding macabuclat a appointment slot qñg DFA Marquee Mall ampong DFA Robinsons Starmills, uling nung e cu manicuang maranun a slot qñg DFA Marquee Mall, ume cu qñg DFA Robinsons Starmills. At nung e que buri ing appointment slot a macabuclat, magrefresh cung agad ban canita lunto la reng bayung mibusning appointment slot.
Queng cacasubuc cu, menicua cu mu ring maranun-danun a appointment slot, at quen yang DFA Robinsons Starmills, seselan na cu mu ne! Cayari meng afill-up ing application, miparalan cang e-mail qñg e-mail address a biñie mu at macasulat caniti ing quecang schedule ampo pa ing reference number ning quecang pamamayad. Maracal a carinan nung nu carin ca macapamayad anti mo qñg Bayad Center, ECPay, PERAHUB, Robinsons Business Center, Robinsons Department Store, WalterMart Department Store, 7-11, USSC, ampong Villarica Pawnshop. Macapamayad ca dapat quilub na ning 24 hours, uling nung ali, macancel ya ing quecang provisional schedule. Iñyang mesala na, agad cung mine careng 7-11, taxiapo, migbrownout pa mo iñya e la malyari ring CLiQQ machine da reng 7-11 iñya agad cung milayi qng Añgeles City ban carin cu maintun 7-11. Taxiapo! ala lang CLiQQ machines ding aliuang 7-11 naman carin iñya miparayu cung bagguia angga quing menaquit cu mu ring 7-11 a maqui CLiQQ machine.
Nung regular processing mu ing buri mu, P950 mu ing quecang bayaran at manaya cang 10-15 working days bayu me acua ing quecang bayung passport. Nung mamalagua ca, express processing ing bayaran mu a maqui alagang P1,200 at manaya ca mung 5-7 working days bayu me acua ing quecang bayung passport. Yng regular processing mu ing canacung quiñua a maqui alagang P950, dapot magdagdag cang P50 a convenience fee a miras queng 7-11, iñya libu ya ing cabilugan na ning canacung binayad. Nung express processing ing buri mu, P1,250 ya canita ing cabilugan a bayaran mu qñg CLiQQ machine. Patie pala nung Saturday ya ing quiñua mung appointment, tambing yang express processing y ni iñya tambing ya mu namang P1,200 + P50 ing bayaran mu. Yng cayapan na ning magpabayung passport neng Saturday, dapot mal ya, agad mu ne mang acua ing quecang bayung passport, at ditac la mu reng bisang magpabayu neng Saturday iñya e ya man macaba ing pila careng DFA offices canita. E me cacaliñguan ing quecang reference number neng mamayad iñya isulat me queng papil o iprint me ing e-mail a tinggap mu.
Caibat mung mecapamayad, agad cang macatanggap a cadduang e-mail a ating simpan a PDF a macataid, y ti ing quecang application, e-receipt, ampong checklist. Dapat meng iprint ing macataid a PDF queng A4-size a bond paper at dalan quing DFA, cambe da ring quecang lumang passport ampong goverment issued IDs, paphoto copy mu la mu naman deti.
Dintang ne mu rin ing aldo na ning pamagpabayu queng cacung lumang passport, agguiang online appointment na ñgeni ing malilyari, macaba ya pa mu rin ing pila at binang malambat ing pamanenaya, iñya mayap nang mañgan cang maracal bayu ca pumila pota bigla na ca mung mabunsul carin. Macaragdag la mu naman queng pila retang malyaring magwalk-in. Magbacal ca mu namang inuman ampong nanu mang apañgan mu cabang macapila. Dapot alus mabilis na caras mu queng quilub, macañian pa man, agad na cang pumila ban canita muna yang macua ing quecang e-receipt patie pañguanan na na la ning security guard deti.
Bayu ing sabla, buri cung ipaganaca a atin lang proper attire o dress code a pamintuan quilub ning DFA office. Baual queng quilub ning office deng paca-sandu, paca-spaghetti, paca-short a matas pa quing tud, o paca-paldang matas pa quing tud. Baual la mu naman deng paca-chinellas. Agguiang pang queng aldo na ning releasing, sucat ya pa mu ring pamintuan ing carelang dress code, uling nung ali, papagbalican da ca.
Caras queng quilub, nung magpabayu ca mu, cailañgan mea mu ing quecang lumang passport ampong metung mung goverment issued ID, mayap nang dalan mu na la ñgan deng ID mu uling pota bigla na pang aisipan ning magprocess a maintun yang cadduang ID. At uling memayad na cu qñg 7-11, ibie cu ne mu ing pepaprint cung e-receipt quetang cashier. Caibat nang metatacan ning quecang e-receipt at nung nu carin dea mu naman itatac nung capilan ya marelease ing quecang passport, paletratu na ca, magdigital-signature, ampong finger scanning da ring quecang tindaragul ampong panuldung taliri da ring quecang adduang gamat. Caibat na niti, atiu na mu queca nung buri meng pacourier service queng LBC ing quecang bayung passport o balican mu ne mu queng aldo na ning cayang releasing.
Macabusni ya ing DFA Robinsons Starmills neng Monday anggang Friday magmula 9:00 AM anggang 6:00 PM, dapot 9:30 AM la pa mu magmulang mañyaus at arian da ñgan ing processing anggang 5:30 PM mu. Macabusni la mu naman neng Saturday magmula 9:00 AM anggang 5:00 PM mu.
Patie releasing naman, magmula 1:00 PM anggang 5:00 PM ing pamamie careng passport, Monday anggang Friday. Neng Saturday, magmula 1:00 PM anggang 4:00 PM mu ing releasing.
Caibat na ning labing limang aldo, dintang ne mu rin ing aldo a malyari cu neng cunan ing canacung bayung passport, dapot pepalabas cu pa mung pilan a aldo ba cung macabitasa a ati yu neng talaga ing canacung passport, migbalic na cu qñg DFA Robinsons Starmills at quiñua cu ne ing canacung bayung passport. Cauañgis ne mu ning lumang passport ing bayung passport dapot angga neng apulung banua bayu ya mapasu.
Maracal a salamat DFA Robinsons Starmills . . . Luid!
Yng Sala
Wednesday, August 1, 2018
NUNG BAQUIT E YA SUCAT DINAN "ITLOG"
Ating Amercanu a menucnañgan qñg China caibat nang meyari qñg college. Queng pamagdatun na qñg China, aburian no ring canan carin anti mo ring dimsun, hotpot, ampong aliua pa.
Caibat na ning mapilan a banua, minuli ya y ning Amercanu qñg USA. Yng pecamumuna nang penintun qñg America, ring Chinese restaurants qñg New York nung nu carin ya mibait ampong meragul. Pigluban no reng anggang Chinese restaurants a balu na at penintun na nung sanu careti ring maqui lutung authentic a canan Isic.
Baquit mo panintunan na la ring maqui lutung authentic a canan Isic? Uling patie authentic ya, y ti ing tune, y ti ing mañyaman. Nung bisa cang mañgan tune pizza, e uari paniglon me ing ibat qñg Italy?
Nung ing sisig, dinan meng ebun anti na mo ning daraptan da ring mamurit-murit a Tangalog, authentic ya pa canita? Ali ne. Ding aliua, ausan da neng torta o caya omellete. Yñya e ne authentic ing sisig a maqui ebun.
Nung ing Amanung Sisuan, dinan meng "di ba", "buti", "dahil" ampong aliua pa, e ne authentic canita. Patie e ne authentic, e ne tune, e ne mañyamn paquiramdaman qñg balugbug.
Yng Sala
Wednesday, July 4, 2018
SISIRAN DO RING AMANU TAMU
Misan qñg pipagobran, atin cung dimdam a talapagobra a yayagcas neng "tiboc-tiboc" ing "tibuc-tibuc" patie Tagalug ya ing casabi na. Qñg malaguang salita, nanayun ne ing amanung Capampañgan queng sabing Tagalug. Dapot e mu ne man dapat inayun ing amanung Capampañgan qñg Tagalug lalu na nung Capampañgan ca uling agguiu da ne man ding Tagalug a iyagcas ing "tibuc-tibuc" a alang casaquit-saquit. Sucat yang iyagcas "tibuc-tibuc" ing tibuc-tibuc queng sanu mang sabi, English ya, Cebuanu, o Tagalug; ba rang abalu ring sabla a amanu yang Capampañgan y ti.
Anti mu rin careng mamisaling capañgan Capampañgan, baquit nanayun da la reng amanung Capampañgan qñg sabing Tagalug patie susulat da la careng menu da. Anti mo ing "sampelut", isulat de rugung "sampelot", atnang canong acaquit lalu na patie mararapat y ti qñg labuad Capampañgan.
Ume ca careng talipapa, aquit meng macasulat ing "ebun buru" anting "ebon buro". E la luse reng Capampañgan!?
Yñya pin bala da reng mulalang Capampañgan, menibat la careng Tagalug ding amanung tibuc-tibuc, sampelut, ebun buru at maracal pang amanung Capampañgan.
Yng Sala