Cabilis na namang lalacad ning panaon! Limang banua na pin pala ing milabas iñyang tauli queng pepabayu ing canacung passport. Anti na pa mu rin ning sadia, addua la reng DFA (Department of Foreign Affairs) qñg Pampanga, ing DFA Robinsons Starmills a RCO (Regional Cosular Office) qñg lacanbalen ning Sam Fernandu ampo pa ing DFA Marquee Mall a SO (Satellite Offices) naman qñg lacanbalen ning Añgeles.
Quing malaguang salita, mine cu qñg Dau, Mabalacat City ban saqueng jeep a mamasadang pang Marquee Mall. Leco da ne ing terminal da qñg Caltex gasoline station at inalis da ne qñg Total gasoline station a ating bayung McDonald's restaurant, micanlapit la mu reti, binang malapit qñg Jumbo Jenra supermarket. Maranun cung mine qñg Marquee Mall, bandang alas ochu ning abac, e ya pa macabusni ing mall, at babaguiu pa mo. Uling masican ya ing baguiu, sera da la pa la ring DFA offices careng carinan a mituran qñg baguiu, qñg malaguang salita, mepagal cu mu. Migbalic cung pasibayu qñg Marquee Mall iñyang ala nang baguiu at macabusni na la reng DFA offices, oneng e na pala malyari ing magwalk-in nune cailañgan mu nang cumuang online appointment. Malyari mu ing walk-in careng senior citizen ampo ing cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, Person With Disability (PWD) ampo ing cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, solo parent ampo reng anac nang minor, mabuctut, ding anac a maqui edad a pitu pababa ampo ring cayang peñgari a cayabe nang maglacbe qñg aliuang bangsa, ampo pa reng Overseas Filipino Worker (OFW). Mesayang ñgan ing canacung panaun, pagal, ampong salapi uling menaliua ne pala ing calacaran quing pamañguang passport.
O se agad na cu mu rugung minuli at quinanua na cu mu ping online appointment cu qñg https://www.passport.gov.ph. Nung bisa cang pabayung passport qñg DFA Marquee Mall, masaquit pala ing cucuang appointment carin uling maracal la reng cucua carin. Anti mo, nung cumua cang online appointment ñgeni at qñg DFA Marquee Mall ya ing pilinan mu, alus ala nang macabuclat a slot quilub na ning alus a aduang bulan. Linaue cu la reng aliuang DFA offices anti mo queng DFA Robinsons Starmills, alus mecua na la mu naman deng appointment slots quilub na ning adduang bulan carin. Ñgeni, nung bisa cang agad macapagpabayung passport, cumua cang appointment qñg DFA Santiago City, Isabela; oneng atneng carayu y ti at e que man balung puntalan. Nung cumua cang online appointment qñg DFA Santiago City, pane yang macabuclat ing slot ning cadduang aldo.
Yng lijim pala queng pamañguang maranun a online appointment, subucan mung magonline neng ganingaldo, at susubucan mung magrefresh ban canita lunto la reng bayung mibusning slot. Ampo pang lumaue ca mu naman careng DFA offices a malapit queca. Anti caniti ing diptan cu, migonline cung ganingaldo at pane cu lang lalauen ding macabuclat a appointment slot qñg DFA Marquee Mall ampong DFA Robinsons Starmills, uling nung e cu manicuang maranun a slot qñg DFA Marquee Mall, ume cu qñg DFA Robinsons Starmills. At nung e que buri ing appointment slot a macabuclat, magrefresh cung agad ban canita lunto la reng bayung mibusning appointment slot.
Queng cacasubuc cu, menicua cu mu ring maranun-danun a appointment slot, at quen yang DFA Robinsons Starmills, seselan na cu mu ne! Cayari meng afill-up ing application, miparalan cang e-mail qñg e-mail address a biñie mu at macasulat caniti ing quecang schedule ampo pa ing reference number ning quecang pamamayad. Maracal a carinan nung nu carin ca macapamayad anti mo qñg Bayad Center, ECPay, PERAHUB, Robinsons Business Center, Robinsons Department Store, WalterMart Department Store, 7-11, USSC, ampong Villarica Pawnshop. Macapamayad ca dapat quilub na ning 24 hours, uling nung ali, macancel ya ing quecang provisional schedule. Iñyang mesala na, agad cung mine careng 7-11, taxiapo, migbrownout pa mo iñya e la malyari ring CLiQQ machine da reng 7-11 iñya agad cung milayi qng Añgeles City ban carin cu maintun 7-11. Taxiapo! ala lang CLiQQ machines ding aliuang 7-11 naman carin iñya miparayu cung bagguia angga quing menaquit cu mu ring 7-11 a maqui CLiQQ machine.
Nung regular processing mu ing buri mu, P950 mu ing quecang bayaran at manaya cang 10-15 working days bayu me acua ing quecang bayung passport. Nung mamalagua ca, express processing ing bayaran mu a maqui alagang P1,200 at manaya ca mung 5-7 working days bayu me acua ing quecang bayung passport. Yng regular processing mu ing canacung quiñua a maqui alagang P950, dapot magdagdag cang P50 a convenience fee a miras queng 7-11, iñya libu ya ing cabilugan na ning canacung binayad. Nung express processing ing buri mu, P1,250 ya canita ing cabilugan a bayaran mu qñg CLiQQ machine. Patie pala nung Saturday ya ing quiñua mung appointment, tambing yang express processing y ni iñya tambing ya mu namang P1,200 + P50 ing bayaran mu. Yng cayapan na ning magpabayung passport neng Saturday, dapot mal ya, agad mu ne mang acua ing quecang bayung passport, at ditac la mu reng bisang magpabayu neng Saturday iñya e ya man macaba ing pila careng DFA offices canita. E me cacaliñguan ing quecang reference number neng mamayad iñya isulat me queng papil o iprint me ing e-mail a tinggap mu.
Caibat mung mecapamayad, agad cang macatanggap a cadduang e-mail a ating simpan a PDF a macataid, y ti ing quecang application, e-receipt, ampong checklist. Dapat meng iprint ing macataid a PDF queng A4-size a bond paper at dalan quing DFA, cambe da ring quecang lumang passport ampong goverment issued IDs, paphoto copy mu la mu naman deti.
Dintang ne mu rin ing aldo na ning pamagpabayu queng cacung lumang passport, agguiang online appointment na ñgeni ing malilyari, macaba ya pa mu rin ing pila at binang malambat ing pamanenaya, iñya mayap nang mañgan cang maracal bayu ca pumila pota bigla na ca mung mabunsul carin. Macaragdag la mu naman queng pila retang malyaring magwalk-in. Magbacal ca mu namang inuman ampong nanu mang apañgan mu cabang macapila. Dapot alus mabilis na caras mu queng quilub, macañian pa man, agad na cang pumila ban canita muna yang macua ing quecang e-receipt patie pañguanan na na la ning security guard deti.
Bayu ing sabla, buri cung ipaganaca a atin lang proper attire o dress code a pamintuan quilub ning DFA office. Baual queng quilub ning office deng paca-sandu, paca-spaghetti, paca-short a matas pa quing tud, o paca-paldang matas pa quing tud. Baual la mu naman deng paca-chinellas. Agguiang pang queng aldo na ning releasing, sucat ya pa mu ring pamintuan ing carelang dress code, uling nung ali, papagbalican da ca.
Caras queng quilub, nung magpabayu ca mu, cailañgan mea mu ing quecang lumang passport ampong metung mung goverment issued ID, mayap nang dalan mu na la ñgan deng ID mu uling pota bigla na pang aisipan ning magprocess a maintun yang cadduang ID. At uling memayad na cu qñg 7-11, ibie cu ne mu ing pepaprint cung e-receipt quetang cashier. Caibat nang metatacan ning quecang e-receipt at nung nu carin dea mu naman itatac nung capilan ya marelease ing quecang passport, paletratu na ca, magdigital-signature, ampong finger scanning da ring quecang tindaragul ampong panuldung taliri da ring quecang adduang gamat. Caibat na niti, atiu na mu queca nung buri meng pacourier service queng LBC ing quecang bayung passport o balican mu ne mu queng aldo na ning cayang releasing.
Macabusni ya ing DFA Robinsons Starmills neng Monday anggang Friday magmula 9:00 AM anggang 6:00 PM, dapot 9:30 AM la pa mu magmulang mañyaus at arian da ñgan ing processing anggang 5:30 PM mu. Macabusni la mu naman neng Saturday magmula 9:00 AM anggang 5:00 PM mu.
Patie releasing naman, magmula 1:00 PM anggang 5:00 PM ing pamamie careng passport, Monday anggang Friday. Neng Saturday, magmula 1:00 PM anggang 4:00 PM mu ing releasing.
Caibat na ning labing limang aldo, dintang ne mu rin ing aldo a malyari cu neng cunan ing canacung bayung passport, dapot pepalabas cu pa mung pilan a aldo ba cung macabitasa a ati yu neng talaga ing canacung passport, migbalic na cu qñg DFA Robinsons Starmills at quiñua cu ne ing canacung bayung passport. Cauañgis ne mu ning lumang passport ing bayung passport dapot angga neng apulung banua bayu ya mapasu.
Maracal a salamat DFA Robinsons Starmills . . . Luid!
Yng Sala