Mauran ya ing ganing-aldo ning May 13, 2013, aldo ning Lunis, dapot e marimla ing añgin uling ma'p la pa mung mipapate reng caleldo ampong cauran. Paratang ne ing cauran a sasalubuñgan na ning caleldo angga quing masaul ya ing caleldo at ing cauran na ing manatili quilub ning pilan a bulan a daratang. Tinila ya ing uran iñyang alas saiz na ning abac at migmula na lang memasquil laguiu careng lual da reng balang silid da reng pipagaralan a pampublicu. Anti mu rin, carin na la mu naman memañatang reng mapilan a tauo a bisa nang magbotu. Alas sieti magmula ing pamanalal.
Ugtu iñyang dintang cu quetang pipagaralan nung nu carin cu dapat magbotu at malagad la mu reng tauong disnan cu. E cu balu nung ditac la mung talaga reng bisang mag-alal o meyari na la reng dacal nandin pang abac. Agad na cu mang meyari uling e mu uli ning ditac la mu reng tauong disnan cu nune uling balu que ing cacung precint number at agad queng apantun ing laguiu cu. Pacapasquil la reng laguiu qñg lual da reng silid nung nu carin ca dapat magbotu. Reng aliua naman, pablasang e da la tindanan o sininup reng carelang precint number, queilañganan deng durutan ing mabilug a pipagaralan bang pantunan ing carelang laguiu. Tabalu, mapalyaring atin nang sinucu quing cacapantun da quing laguiu da at minuli na mu, lalu na uling madalumdum ya ing banua at malungcut ya ing aldo, o mapalyaring ditac la mung talaga reng tauong tinagun quing alalan.
Yacu, siria cu nang datang ugtu o gatpanapun sana uling abalu cu na iñyang milabasan a alalan ning 2010 a ditac na la mu reng magbotu patie atpanapun na.
Macuyad ya mu ing pila iñyang pantunan que ing laguiu cu at agad cu ne mang iquit, at migpila na. Capila cu, ating babaing linapit canacu at a'nang meñgutang, "Atin na cayu pung anti canine?", at atin yang tatalnan a ball pen ampong malating papil a ala na mang macasulat caniti. E cu na balu nung nanu ing pequibat cu caya o e cu man yata mequibat qñg cutang na uling melitu cu qñg cucutang na. Mapalyaring e cu man talagang mequibat at iquit na niting babai a magtaca cu qñg cayang cutang iñya agad nang tinaid a queta canung papil susulat ya ing lagui, ing precint number, ampong sequence number. Carin cu na abatas ing buri nang sabian. Balu cu la ñgan re tang sinabi na canacu bucud mu canitang sequence number iñya agad queng quitnan nung nanu ya ing sequence number. Agad yang tinuldu caretang pacapasquil a laguiu at tildu no re tang number a pamituqui-tuqui da reng laguiu. At saca que agad quiñua y tang papil ampong ball pen a tatalnan na at linapit pasibayu quetang pasquil nung nu carin ya macasulat ing laguiu cu, at sinulat cu la reng cailañgang isulat. Caibat cung sinulat linapit yang pasibayu canacu y tang babai and sibli que caya ing ball pen na cabang melacuan ya canacu ing malating papil, at migbalic na cu queng pila.
Anti na ning minuna cung sinabi, macuyad la mu reng pila iñya e cu man meinip. Agad ating tinaquiqui qñg pila cu dapot e ya man talagang quinaba ing pila, macuyad ya pa mu rin. Quing gulut cu, babai ya at Tagalug ya sabi. Quing malaguang salita, e ya Capampañgan ing diablus, palague cu Bisaya ya uling machura ya at saca quing datang ning cayang pamañgamanu. Metung ne na naman y ni careng dacal pang sinalagpi quing labuad Capampañgan uling alang cabiayan quing mabuluc a provinciang pibatan da. Agguiang macananu, atin lang apapantun a obra queni agguiang pamag-prostitute mu at ipus ing balu dang gauan. Oneng dapat sana e da la paintulutan pang macapagbotu quing Pampanga a ala na mang caugnayan carela. E la dapat maquiambula quing politics da ring Capampañgan.
Atin cu pang iquit a Kambilan poll watchers quetang lele a ala namang gagauan nune ing midadaldalan ampong maquiramdam MP3 music nitang ating smart phone. Pulus lang Tagalug re tang poll watchers a re ta, mapalyaring cabilang la mu naman careng alang acacarapat quing bie.
Yñyang malapit na cu quetang pasbul na ning silid nung nu carin cu mag-alal, dinuñgo cu at tiniman ya canacu y tang babai a macalucluc quilub malapit qñg pasbul. Quitnan na cu laguiu dapot ing papil a malati ing dinuang cu caya, at capamilatan na niti, agad neng iquit ing laguiu cu. Migpirma cu quetang listaan at atin yang binieng pentel pen canacu a dapat cung gamitan quing pamanatac qñg ballot. Sinulung cu pang baguia at metung ne namang babai ing sinagana canacu a macalucluc mu rin at dinuang ne cacu ing canacung ballot a ating cayabeng folder bang panacap quing cacung ballot cabang tatatacan cu la reng buri cung iyalal.
Macaba ya ing cartun o ballot at pacasulat la careng miatba nang lupa reng tatagal. Quing metung a lupa, reng tatagal senator ampo pa reng party list. Quing cayatba na, den namang tatagal careng local positions. E la man sinapac laguiu reng miatba nang lupa ning cartun, ala lang laman ing alus capitna ning balang lupa ning cartun. Ditac la mu reng laguiung pacasulat careng tatagal senator at bala mu mebauas la mu naman reng party list. E na la pacasaleseng alphabetical reng party list ñgeni e na culapa dati iñya dacal la reng party list a maqui number 1 queng mumuna da ring laguiu da ban canita mumuna lang lunto quing listaan. At salamat na mu, meñgabating na la mu naman re tang laguiung anti careta ñgeni iñya siguru bala mu mebauas la ñgeni reng party list. Ala na cu mang quiquiliñgan a party list at metung ya mu ing malyari mung iyalal. Binasa cu la ñgan reng laguiu da reng party list a pacasulat qñg cartun at ing aburi-buri cung iyalal, y tang maqui laguiung "Katutubu". E cu balu nung nanu yang party list ing "Katutubu" dapot bala mu Capampañgan ya iñya y ta na pin ing tetacan cu careng party list.
Queng casumañgid na ning cartun, ren namang tatagal local positions. Queng district nung nu cu magbotu, adua la mu reng tatagal congressman, apat la reng tatagal governor, adua la mu reng tatagal vice-governor, atlu la reng tatagal mayor, atlu la mu naman reng tatagal a vice-mayor, at aduangpulu'tlimang tatagal councilors. At metung ya mu pu rugu ing PCOS (Precinct Count Optical Scan) machine qñg silid uling culang la canu. Talagang mañgalulu ya pa mu rin ing Filipinas. Catataulian, midinan cung indelible ink qñg panuldu cung taliri ning uanan cung gamat.
Mañyaman ya ing panaun uling e ya macaslag ing aldo, e cu mebilad at menimauas qñg pali. Mag-alas-dos na iñyang miras cu bale at bigla yang mibugnus ing masican a uran.
Yng Sala